Kadın

İmece Ev İşçileri Sendikası,  Covid-19 sürecinde ev işçilerinin yaşadığı hak ihlallerini raporlaştırdı. Ev işçisi kadınlar, normal şartlarda bile işçi olarak görüşmediklerini vurgularken, büyük çoğunluğu Covid-19 salgını başlayınca işten çıkarıldı, çalışabilenler ise iş yüklerini kat be kat arttı.

İSTANBUL-  Salgın sürecin sendikanın çabaları sonucunda bir kısmının belediyelerden alabildiği koli yardımı dışında hiçbir yardımdan yararlanamadı. Bazılarının rahatça evinde kalması için ucuz iş gücü olarak çalışmaya devam ettiler ve sistem onlar üzerinden yürüdü.

İmece Ev İşçileri Sendikası,  Covid-19 sürecinde ev işçilerinin yaşadığı hak ihlallerini raporlaştırdı. Hazırlanan rapor bugün yapılan online basın açıklaması ile kamuoyuyla paylaşıldı.

Sendika üyesi ev işçileri Minire İnal, Sinem Atakul, Tülay Korkutan, Dünya Ev İşçileri Sendikası'ndan (IDWF) Ayşe Emel Akalın, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi'nden Ceyhun Güler katıldı.

İmece Ev İşçileri Sendikası'ndan Tülay Korkutan, dünyayı etkileyen Covid-19 sürecinde kendilerine yansıyan sorunlardan yola çıkarak, Covid-19 salgını sürecinin ulaşa bildikleri ev işçisi kadınlar üzerindeki etkilerine ilişkin verileri toparlamaya çalıştıklarını belirtti.

Sendika üyesi kadınların İstanbul, Antalya, İzmir, Gebze, Bursa gibi ulaşabildi kileri şehirlerdeki ev işçisi kadınlarla birebir görüşmeleriyle elde edilen  bilgiler üzerinden yaşanan sorunlar ve talepleri raporlaştırdıklarını belirtti.

İstanbul ve Antalya belediyeleri ile görüşüp ev işçilerinin bir kısmına koli desteğinin yolunun açıldığını aktaran Korkutan, üyesi oldukları Dünya Ev İşçileri Sendikası  (IDWF) üyesi olduğu için, dünyanın her yerinden ev işçilerinden toplanan aidatlarla Türkiye'li ev işçilerine bir miktar nakit desteği yapıldığını aktardı.

Covid-19 sürecinde altmışı geçkin ev işçisi ile yapılan görüşmelerde sorulan sorular üzerine yansıyan sorunlar belirlendi. Rapora göre ev işçisi kadınların yaşadıkları  sorunlar:

* Ev işçisi kadınların büyük bir çoğunluğu salgın sürecinde ücretsiz olarak işten çıkarıldı.

*Genel olarak ev işlerinde çalışma saatleri  uzun salgın sürecinde çalışanların iş yükü ve çalışma saati arttı.

* Günde 1 saate varan çalışma süresi. * Dinlenme molası yok, bazıları 15 dakika ancak dinlenebiliyor.

* İşverenler tatile gidip geldiklerinde biriken ev işlerinin yapılmasının zorluğu.

* Ev halkının bütün bireylerinin karantinada olmasından dolayı ev işlerinin normalin birkaç katı artması.

*Salgından korunmanın değil, işsiz kalma korkusunun öne çıkması.

* Bir iş tanımları olmadığı için ev temizliğinin yanında; yemek yapımı, evdeki yaşlı bakımı varsa evde hayvan bakımına kadar evin bütün işleri ile ilgilenmek zorunda kalınması.

* Günlük yevmiye ücretleri düşük.

* İş günler belirsiz; bazen ayda birkaç kere çağırılan da var bazen hiç çağrılmayan var.

* Ev işçileri için çalışma süreci işçi hakları üzerinden ilerlemediği için bir çoğunun herhangi bir hakkı olup olmadığına dair bilgisi yok.

* Ev işçilerinin çoğu sigortasız çalıştırılıyor. Eşleri sigortalı çalışanlar eşlerinin sigortasından faydalanıyor.

* Merkezi hükümet ve yerel kurumların açıkladığı destek paketlerinden yararlanamadılar.

Ev işçisi kadınların aktarımları ise şöyle:

"İşler Arttı Ama Maaşımı Düşürdüler"

Ev İşçisi HG: '' Hukuki olarak haklarım neler bilgim de yok. Salgın döneminde birçok yere yardım başvurusu yaptım geri dönen olmadı hiç destek olmadı ne belediye nede kaymakamlık.  Bu salgında hayatımı riske atarak çalışıyorum. Ama patron evde benim işlerim daha da arttı ekstra işler eklendi buna rağmen maaşımı düşürdüler. Çıkarsam  iş bulamam korkusuyla ne derlerse yapıyorum. Evim kira değil ama kredisini ödüyorum maaşım da düştüğü için yetişemiyorum. Faturalar mutfak hele temizlik ürünleri çok pahalı  çok zorlanıyorum.

"İşten Çıkarırlar Diye Her İşi Yapmak Zorunda Kalıyorum"

Eşimden ayrıyım kızımla kendi ayaklarımızın üzerinde durmaya çalışıyoruz. Çalışmasam başka bir yerden gelirim de yok aç kalacağız.  Çalıştığım evin aklınıza gelen tüm işlerini yapıyorum. Artı pazar alışverişi çocukların piyano voleybol spor gibi sosyal faaliyetlere de ben götürüp getiriyorum.''

"Patronlar Bu Zor Günleri Fırsata Çevirdi"

Ev İşçisi A.K.: Haftada iki üç kez temizliğe gidiyordum tam gün ama salgında şimdi yarım yevmiye çalışıyorum. Bu zor günleri çoğu menfaate çeviriyor. Eşim de işten çıkartıldı, yaklaşık 3 aydır çalışmıyor kira ve faturalar ödenmiyor. Ayrıca çocukların ihtiyaçlarını söylemeye dili varmıyor insanın.''

"Hiçbir Sosyal Hakkımız Yok"

Ev İşçisi M.İ.: ''Ev işçilerinin başta gelen sorunlarından biri kayıt dışı çalıştığımız için hiç bir sosyal hakkımız yok. Geçirdiğim iş kazası ve sürecinde yürüttüğüm hukuki süreçte bir çok haklarımı öğrendim tabi ki bu yeterli değil. Bir ev işçisi olarak talebim güvenceli iş güvenceli gelecek.

Bu salgın döneminde hepimizde olduğu gibi en büyük sıkıntımız ekonomi tabi ben emekliyim eşimi ve oğlumu ücretsiz izne çıkardılar diğer oğlum da asker evimiz kira şimdi tek gelirimiz benim 1500 TL emekli maaşım 850 TL kira artı faturalar mutfak masrafı en büyük sıkıntımız gıda ve temizlik ürünleri hepsi iki katına çıktı neredeyse.

"Yazın Otel, Kışın Ev İşçisiyim"

Ev İşçisi K.A.: ''15 yılı aşkındır ev işçiliği yapıyorum yaz mevsimi otellerde kat görevlisi olarak kışın ev işlerine gidiyorum. Haklarım konusunda hiç bilgi sahibi değilim. Otel işi sezonluk olduğu için prim günüm çok az şu an eşimin sağlık güvencesinden yararlanıyorum. Ev işlerinde de SGK  olsa şimdiye emekli olurdum.

"Sigortam Yok, Sendikaya Üye Olamıyorum"

Salgın nedeniyle bu günlerde ev işlerine de gidemiyorum, nadiren de olsa ütü gibi ekstra  işler çıkartıyorlar bazen. SGK olmadığı için İmece Ev İşçileri Sendikası'na üye olamıyorum.''

"Sigortamı Sordum İşten Attılar"

Ev İşçisi H.Ö.: ''Ben ev işlerinde çalışan bir kadındım bu zamana kadar. İki çocuğuma ve iki torunuma bakıyordum. Ben sigortam yatırılıyor diye biliyordum ama atılmadan bir hafta önce sigortamı sormuştum ve bana sigortan var demişlerdi ve bunun üstüne istem çıkarıldım.

20 yılı geçkindir bu işi yapıyorum ve şu an işsiz kaldım. Koronadan dolayı da iş bulamıyorum. Bazı sağlık problemlerim de çıktı. Evde 5 kişiyiz ve geçimi ben sağlıyordum.''

"İşsizim, Tüpü Başkasından Borç Aldım"

Ev İşçisi R.A.: ''Salgın yüzünden çalışamıyorum. 5 tane çocuğum var, eşim ve ben 7 kişiyiz. Görümcem de eşinden şiddet gördüğü için bana sığındı, 8 kişi olduk. Evimiz kira, iki aydır ödeyemiyoruz. Eşimin de maaşını yarıya düşürdüler. En küçük kızım arada  günü birlik işe gidiyor. Kira, faturalar, mutfak masrafı, temizlik malzemesi gibi ihtiyaçlarımızı karşılayamıyoruz. İki aydır fatura ödemedik, tüpümü başkasından borç alarak aldım.''

"Devlet Bizi İşçi Statüsünde Görmüyor"

Ev İşçisi K.K.: ''Ev işçilerin hukuki hakları yok denilecek kadar az. Çünkü devlet ev işçilerini işçi statüsünde görmüyor. Ev işçisi olarak taleplerimiz öncelikle diğer işçiler gibi muamele görmek, emeğimiz karşılığını almak, bir günlük temizliğe gittiğimiz evlerin kölesi olmadığımızı fark etmeli. Biz çalışanız köle değiliz keşke bunu iş verenler de bilse.

Salgın dönemi boyunca hiç kimsenin çalışmadığı gibi tabi ki biz de ev işçileri olarak çalışmadık. Yalnız bizim bir farkımız var biz işe gittiğimizde para kazanıyoruz çünkü biz gündelikçiyiz bizim devletten yarı çalışma ödeneği talep hakkımızda yok.

"Patronlara Göre Dinlenme Paranın Boşa Gitmesi"

Evden çıkmadan yaşadığımız için enfekte olmadık. (Şans olarak görüyorum.) Ev işçileri ister günlük ister aylık temizliğe gittiği evin tüm ev işini üzerine yüklenir yemek ütü varsa çocuk bakımı. Ev işçilerin mesaisi yoktur sabah işe başlanır o evin işi ne zaman biterse çıkış o saattir dinlenme molası vermek iş veren için zaman kaybı. (Geçen her dakika paranın boşa gitmesi). Salgından dolayı çalışmıyorum. Şu an gelirim yalnızca baba maaşı, 700 TL onunla geçinmeye çalışıyorum.''

"Hamile Olduğumu Söyleyemedim"

Ev İşçisi M.B.: ''16 yıldır ev işçisiyim. 18 yıl aradan sonra hamile kaldım ve bu bir çok sıkıntı yaşamama neden oldu. İş verenlerime hamileliğimi söyleyemedim işime son verirler diye, corona sebebiyle eşim işsiz kaldığı için çalışmaya devam ettim.''

Taleplerinin bütün kayıt dışı çalışan işçilerin talebi olduğunu,  tüm ev işçilerine koruma sağlamak ve halk sağlığı yararı açısından diğer işçilerin yararlandığına eşdeğer bir koruma sağlamak ile tüm yetkililer yükümlü olduğuna değilsen raporda bu yaklaşımın, 2011 tarihli ve 189 No’lu ILO Ev İşçileri Sözleşmesi’nde yer aldığına işaret edildi.

İmece Ev İşçileri Sendikası olarak, ev işçilerinin taleplerini ise raporda şöyle ifade edildi.

* İşsizlik yardımlarını, ev işçilerini kapsayacak biçimde genişletmek.

* Yeni korona virüsün yayılmasını sınırlamak için hükümetler, işsizlik yardımları getirmek suretiyle ev işçilerine destek olmalıdırlar.

* Sosyal koruma kapsamını, kayıt dışı ev işçilerini de kapsayacak şekilde genişletmek.

* Ev işçilerine ev işlerine gittikleri vakit; koruyucu gereç ve yeterli bilgi salgın bilgisini sağlamak.

* Salgın sürecinde aile bireylerinin karantina ile ev içinde olması kadınların ve ev işçisi kadınların ev işleri mesaisini artırmıştır. Ev içi çalışmanın iş tanımının olmadığını bir kez daha anlaşılmıştır.

* Ev içi emeğin sadece kadın tanımı olmaktan çıkması, aynı zamanda ev işlerini erkeklerin de yapıyor olması gerekliliği bu süreçte daha iyi anlaşılmıştır. Çocuk bakımı, eş/partner bakımı, yaşlı, engelli, hasta bakımı, ev işleri sadece kadınların sorumluluğu değildir. Eşit bir iş bölümü için devleti, işverenleri ve erkekleri sorumluluğa davet ediyoruz.

* Kayıt dışı çalışan emekçi kadınlar açıklanan ekonomi destek paketlerinden yararlanamadılar. Çünkü kayıtlı istihdama odaklı destek paketler sunuldu. Kayıt-dışı, mevsimlik, geçici süreler çalışanları, ev işçilerini ve göçmenleri dışarıda bırakan kayıtlı çalışmaya odaklanan bu destek paketlerini kayıt dışı alanlarda istihdam edilen ev işçiliği başta olmak üzere tüm çalışanları kapsayacak şekilde koşulsuz genişletilmesini talep ediyoruz.

* Ev işçileri dünyanın her yerinde haneler için yaptıkları işlerle, vazgeçilmez olduklarını kanıtlamış durumdadır. Yaşadığımız pandemi, ev işçilerinin krizler karşısında kırılganlığını ve pandeminin hem kendi ailelerine hem de baktıkları ailelere etkisini apaçık ortaya koydu. Ev işçilerinin sağlıklı kalmalarını ve geçimlerini güvenceye kavuşturmak suretiyle, hem daha sağlıklı bir dünya, hem de herkes için ev işçilerine sosyal adalet için bugün ve yarınlarını şimdiden hukuksal olarak güvence altına almak ve Türkiyeli ev işçilerinin işçi olma haklarını tanınmasını sağlamak.