İSİG Meclisi, enerji işkolunda yaşanan iş cinayetleri ve iş kazalarını raporlaştırarak kamuoyuna açıkladı. Buna göre, enerji işkolunda son on yılda en az 372 işçi çalışırken hayatını kaybetti.

İSİGM raporuna, Dersim’de eylemde olan Enerji-Sen üyesi Aksa Fırat Elektrik Dağıtım A.Ş. (FEDAŞ) işçilerini selamlayarak başladı ve “FEDAŞ işçisi arkadaşlarımız ne istiyor” diyerek onların taleplerine yer verdi.

1-Asgari ücret düzeyinde maaş alıp yüksek iş temposuyla çalışmaya zorlanan işçiler, işçi alımı yapılarak iş yoğunluklarının azaltılmasını, maaşlarının insanca yaşayacak bir düzeye yükseltilmesini, mobbing, baskı ve tehditlerin son bulmasını talep ediyor.

2-Örneğin sekiz işçinin yapacağı bir iş iki işçiye kısa bir sürede yaptırılmaya çalışılıyor. Bu da çoğu zaman iş kazalarının olmasına neden oluyor. Kazancı Holding’e bağlı FEDAŞ yöneticileri işçiler üzerinde sürekli bir baskıyla işi sürdürüyor.

3-İşçi sağlığı ve iş güvenliği görmezden geliniyor. Daha bir hafta önce Elazığ ve Bingöl’de iki işçi arkadaşımız çalışırken ağır yaralandı. Hayati önem taşıyan bir işkolu olan enerji işkolunda işçilerin hayatı işverenler için maalesef önem taşımıyor.

4-İçinde bulunduğumuz enflasyon, pahalılık koşullarında asgari ücret seviyesinde ücretlerle çalışıyoruz. Önceki yıllarda kazandığımız mesai ve yemek ücretleri hakkımız bile yıldan yıla eriyerek gülünç rakamlara düşmüş durumda.

5-Yazın kırk derece sıcakta kışın sıfırın altında soğukta zorlu arazi şartlarında kalitesiz ekipmanlarla çalışıyoruz.

FEDAŞ işçileri ve sendikanın, sorunların çözümü için patronla her türlü diyalog kanallarını da kullanmasına rağmen 32 işçinin işten çıkarıldığı hatırlatılarak, enerji işçilerinin bu süreçte yaşadıkları da sıralandı:

-44 gündür yasalar çerçevesinde “işten kaçınma hakkı”mızı kullanarak acil durumlar hariç işe çıkmıyoruz.

-Hastane ve kentin su pompaları gibi acil durum gerektiren arızaları yapmamıza rağmen Fırat Aksa, abonelerine SMS’ler atarak yaşanan arızaların sorumlusunun işçiler olduğunu ifade edip halkla işçileri karşı karşıya getirmeye çalıştı.

-Şirket yöneticileri buradaki işçilerin sorunlarını çözmek yerine çevre illerden işçi getirip bilmedikleri hatlarda çalışmaya zorladılar.

-Çevre illerden getirilen işçi arkadaşlarımızla konuştuğumuzda “işten atılmakla tehdit edildik ondan geldik” diyorlar. Bilmedikleri hatlarda, trafolarda canlarıı pahasına çalıştırmak istiyorlar. Biz kendi durumumuzu anlattığımızda polis-jandarma zorlanmasına rağmen “çalışmak istemiyoruz kimsenin ekmeğinde gözümüz yok” diyerek geri dönüyorlar...

Ve ekliyorlar: “İşçiyiz, Haklıyız, Kazanacağız...”

Enerji işçileri, 12 yıldır mücadelesini sürdüren İSİG Meclisi’nin de kurucu unsurlarından birisini oluşturuyor. Ve İSİGM de, son on yılı kapsayan “Enerji İşkolu İş Cinayetleri Raporu”nu paylaşıyor. Buna göre;

2013 yılında 33 işçi,

2014 yılında 31 işçi,

2015 yılında 39 işçi,

2016 yılında 35 işçi,

2017 yılında 49 işçi,

2018 yılında 10 işçi,

2019 yılında 40 işçi,

2020 yılında 41 işçi,

2021 yılında 32 işçi,

2022 yılında 42 işçi,

2022 yılının ilk sekiz ayında 20 işçi olmak üzere; 2013 yılından bugüne “en az” 372 enerji işçisi “iş cinayetleri”nde hayatını kaybetti...

Enerji işçilerinin ölümlerine dair bazı hususlar şöyle:

-Temel kriterimiz “bütün iş kazalarının önlenebilir olduğu”dur. İşçi ölümlerinin önlenebilir olması yüzünden yaşananları “iş kazası” değil “iş cinayeti” olarak tanımlıyoruz.

-Bizler hazırladığımız raporlarda “geniş anlamda işkollarını” temel almamıza rağmen bu rapora özel olarak “dar anlamda nace kodlarını” esas aldık. Yoksa bu işkolundaki birçok arkadaşımızın işsizlik ya da iş değiştirme süreçlerinde “serbest elektrikçilik” yaptığını hatırlatmakta fayda var.

-Geleneksel olarak enerji işkolunda çalışanların büyük bir çoğunluğu erkek işçi. Kadın işçiler çoğunlukla büro işlerinde çalışıyorlar. Bu dönemde sadece dört kadın işçinin ölümünü tespit edebildik. Kaybettiğimiz kadın arkadaşlarımız rüzgar enerji santralinde yardımcı hizmetlerde, doğalgaz müşteri hizmetlerinde, özel firmada üretim biriminde ve hidroelektrik santralinde elektrik teknisyeni olarak çalışıyorlardı.

-Yine enerji işkolunda taşeron gibi esnek çalıştırma modelleri yaygın olsa da “mülteci-göçmen işçi” çalıştırıldığına dair elimize ulaşan bir bilgi yok. Ancak taşeron marifetiyle kısa süreli yardımcı işlerde (trafo boyama, DSİ’de tel çekme vb.) mülteci-göçmen işçi çalıştırıldığına şahit olduk.

Enerji işkolunda iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımı şöyle:

Elektrik Çarpması nedeniyle 168 işçi;

Yüksekten Düşme nedeniyle 48 işçi;

Trafik, Servis Kazası nedeniyle 48 işçi;

Ezilme, Göçük nedeniyle 30 işçi;

Zehirlenme, Boğulma nedeniyle 14 işçi;

Patlama, Yanma nedeniyle 13 işçi;

Kalp Krizi, Beyin Kanaması nedeniyle 12 işçi;

Covid-19 nedeniyle 10 işçi;

Şiddet nedeniyle 8 işçi;

Nesne Çarpması, Düşmesi nedeniyle 6 işçi;

Kesilme, Kopma nedeniyle 3 işçi;

İntihar nedeniyle 3 işçi;

diğer nedenlerden dolayı 9 işçi hayatını kaybetti…

Elektrik çarpması sonucu ölümler, yüksekten düşmeler, yanma ve patlamalar ilk sıralardaki ölüm nedenleri. Temel önlemler alınsa ve denetimler yapılsa bu ölümlerin önlenebileceği aşikar.

Enerji altında çalışma ve enerji hatlarına yakın çalışma yaygın olduğu için alçak gerilim ve yüksek gerilimde elektrik akıma kapılıp ağır yanık (çoğu bölgede yanık üniteleri de yok) ve yaralanmalarla yaşamak zorunda kalan çok sayıda işçi var. Yine manyetik alan ve radyasyon maruziyetinin henüz sebebi açıklanmamış meslek hastalıklarına neden olabileceği de ekleyelim.

Enerji işkolunda iş cinayetlerinin yaş gruplarına göre dağılımı şöyle:

14 yaş ve altı 1 çocuk işçi,

15-17 yaş arası 1 çocuk/genç işçi,

18-29 yaş arası 116 işçi,

30-49 yaş arası 208 işçi,

50-64 yaş arası 31 işçi,

65 yaş ve üstü 4 işçi,

Yaşını bilmediğimiz 11 işçi hayatını kaybetti…

Türkiye’de neredeyse çocuk işçiliğin olmadığı sektörlerden birisi enerjidir. Ancak TEİAŞ’ın yüksek gerilim ve altyapı çalışmalarında çalışan taşeron şirketlerde, temel olarak “aile emeği” esastır ve toplu olarak çalışmaya gelen erkek işçiler içinde “yardım eden” gençler/çocuklar da bulunmaktadır. Ölen iki çocuk da bu kapsamda çalışmaktaydı.

Sektörde özellikle iki yıllık yüksek okul mezunu çok sayıda genç işçi çalışmaktadır. Nitekim ölen işçilerin üçte biri 30 yaş altındaki genç işçilerdir ve güvencesiz koşullarda çalışmaktadırlar.

Sektör en geç özelleştirmelerin hayata geçirilebildiği ve hala devlet işletmelerinin olduğu bir alandır. Bu yüzden 50 yaş üstündeki ölümler Türkiye ortalamasının altındadır. Bu durum belli bir yaş üstü ve kalifiye olan enerji işçilerinin eski kuşağının görece olarak daha korunmalı çalışmış olduğunun bir göstergesiydi.

Enerji işkolunda iş cinayetlerinde ölenlerin 19’u (%5,1) sendikalı işçi, 353’ü ise (%94,9) sendikasız.

Enerji işkolunda 74 şehirde ve yurtdışında üç ülkede (Türkiye menşeili şirketlerde çalışan) iş cinayeti var. Ve 4 ölüm yurtdışında (2 Irak, 1 Lübnan, 1 Suriye) meydana geldi...

Ordu Gölköylü işçiler, yurtiçi ve yurtdışında özellikle yüksek gerilim ve elektrik altyapı işlerinde yoğun bir biçimde çalışmaktalar. Bu durum birçok söyleşiye, yazıya da konu olmuş durumda. İş cinayetlerinde de ölen çok sayıda Gölköylü işçi var.