DİSK’e bağlı Dev Yapı-İş Sendikası’ndan Hasan Oğuz'la bir söyleşi yaparak, inşaat sektöründeki sorunları, çalışma koşullarının işçilerin yaşamına nasıl yansıdığını, şu süreçte en çok 3. Havalimanı'yla gündeme gelen inşaat işçilerinin örgütlenme sorunlarını konuştuk.

Merhaba hoşgeldiniz

Hoşbulduk, merhaba

Üzerinde çok durduk ama 3. Havalimanı'ndan başlamak istiyoruz; çünkü inşaat sektöründeki problemler bu şekilde görünür oldu. Oradaki sorunlardan başlayarak genel olarak inşaat sektöründeki sorunları aktararak devam edelim.

Hasan Oğuz: İnşaat işçilerinin sıkıntıları 3. Havalimanı'yla yansıdı; ama aslında bu sıkıntılar ezelden beri olan sıkıntılar. Eskiden çok daha zor koşullar mevcuttu; ama çalışma baskısı bu kadar yoğun değildi. Şartları daha kötüydü. Mahalle arası diye tabir ettiğimiz daha küçük şantiyeler mevcuttu. Ama daha dostane ilişkiler üzerinden giden bir ilişkilenme mevcuttu. Oranın koşulları daha farklıydı; mesela işçiler şantiyede yatıp kalkıyordu. Yaptıkları inşaatın içinde yatıp kalkıyorlardı. Orada kendilerine göre ördükleri bir odayı yatakhaneye çeviriyorlardı, bu şekilde barınıyorlardı. Yemeklerini kendileri yapıyorlardı, marketten, manavdan temin ettikleri gıdalarla. Dışardan alınan tabldotlar çok nadir oluyordu.

Daha mahallemsiydi, ama bir binayı yapmak bir sene sürüyordu. Şimdi bir AVM’yi bitirmek 1-2 sene. Devasa bir AVM'yi iki senede bitirebiliyorsun. Şehir hastaneleri 2-3 senede biter hale geldi. Bu da üretim baskısının yoğunlaşmasından kaynaklıdır. Koşullar değişti, şirketler kurumsallaştı. Patronlar önce çadırlara aldılar işçileri, ki Marmara Park AVM’de işçiler yanarak can verdikten sonra, çadırdan da çıkartıp konteynır sistemine daha yoğunlukta yöneldiler. Ama onun da getirisi tahtakurusu oldu. Yemekhanede yemekler yapıldı ya da dışardan getirildi, bu sefer de gıda zehirlenmeleri yaşandı. Yani bu tarz çalışma yöntemlerinin ve şantiyelerin getirisi olduğu kadar götürüsü de oldu. 3. Havalimanı ise tüm Türkiye’nin gözleri önünde yaşandı. Üzerinde çok duruldu. Ben isterim ki, genele yönelik başka şeyler konuşalım. Çünkü 3. Havalimanı çokça konuşuldu.

İnşaat sektörü ezelden beri toplumun en alt tabakasından insanların geçinebilmeleri için başvurdukları iş kolu oldu. Geçmişten beri bu böyle oldu. Köydeki insanların belirli dönemlerde mevsimlik olarak çalışıp, ki genelde yaz ayları daha hareketlidir; inşaat sektöründe kışın işler biraz duruyor,yazları buraya gelip çalışıp kışları köylerine gitmeleri üzerinden gelişen bir sektördür. Yoğunluk olarak çalışması artmasına rağmen sıkıntıları hiç giderilemedi aksine arttı

3. Havalimanında ortaya çıkan talepleri, biz her zaman dile getirdik. Geçmişten bu yana mücadelesini verdiğimiz sorunlardı. 3. Havalimanıyla daha görünür oldu; çünkü daha kitlesel işçiler bu talepleri dile getirdi, biraz da zor yoluna başvurmak son çare olarak işçilerde ortaya çıktı. Bu nedenlerle topluma yansıdı. Biraz daha görünür kılındı. Daha önce de bu tarz eylemler oldu ama daha küçük çaplıydı. İş cinayetleri zaten uzun zamandır hepimizin konuştuğu ve dikkatimizi çeken bir konuydu; üretim baskısından kaynaklı. Neden böyleydi diye soracak olursak tersanelerde bu üretim baskısı yoğundu. İş cinayetleri de kendini yoğun olarak oralarda gösteriyordu. Orada verilen mücadeleler sonucunda bu biraz azaldı.

Daha sonrasında bu yoğunluğun şantiyelere, inşaatlara aktarılmasından kaynaklı bu sorunlar kendini şantiyelerde göstermeye başladı. Ben aşağı yukarı 15 senedir şantiyelerde çalışıyorum. Babadan inşaatçıyım. Babamın yanında başladım ilk zaten amelelikle. Yani orada şöyle bir şey vardı, eskiden işçiler mahalle arası denilen küçük şantiyelerde daha bir iç içe ve dostane ilişkiler içinde çalışırlardı. Türküsünü söyleyen orda, çayıyla uğraşan, yorulunca oturup sigarasını içen bir ortam mevcuttu. Bir baskı yoktu yani… yorulunca kenarda oturup dinlenebiliyordunuz. Ustabaşı da zaten ya akrabanız, tanıdığınız, eşiniz- dostunuz falan. Ondan kaynaklı bir sıkıntı olmuyordu. Ya da hastalandığınız zaman herhangi bir yerden rapor almanız gerekmiyordu. Hastalandığınızı görüyordu usta. Bu yetiyordu. İşin yapılması lazım ama şu tarihte bitecek diye herhangi bir şey yoktu. Öyle bir durumdan şöyle bir duruma geçildi. Birbirini takip eden süreli işler kendini göstermeye başladı. Bu da bir üretim zorlamasını meydana getirdi. Temel atılacak, zemin çekilecek, demirler döşenecek, beton atılacak, kat çıkılacak, kalıpçı gelecek, demirci gelecek, duvarcı gelecek hızla birbiri ardına gelen bir çalışma sistemi kendini göstermeye başladı.

Ağır bir iş kolunda çalışıyorsanız belirli bir çalışma saatleri olması lazım. Normalde 8 saat çalışma süresi ama zorunlu mesai ile 11-12 saate çıkartıyorlar, ki havalimanında bunu yaşadık. Birçok şantiyede de bunu yaşıyoruz. Normalde 8 saatten bile az çalışmamız lazım; çünkü fiziksel güce dayalı, efor gerektiren bir iş yapıyorsunuz. Tehlikeleri çok fazla. İş kazalarına bakın en yoğun yaşandığı saatler bir sabah saatleri, bir de akşam iş çıkış saatleri. Çünkü zaten yorgun olan bir vücut çalışmaya zorlandıkça dalgınlık, yorgunluk, denge kaybına neden oluyor. Mesela sabah işe başladığınızda daha zindesiniz, ayağınıza bir taş takıldığında küt diye düşmüyorsunuz. Kendinizi dengede tutabiliyorsunuz. Ama akşam saatlerinde herhangi bir ayak takılmalarında, yanında sağında solunda bir asansör boşluğu ya da başka bir boşluk varsa oradan aşağı düşebiliyorsunuz. Merdivenlerden yuvarlanabiliyorsunuz. Bunlar çok başımıza geldi. Benim başıma gelmese de çokça duyuyorum.

Çalışma koşulları bu şekilde yoğunlaştı. Bir fabrikadaki bant sistemi gibi birbirini takip eden iş sistemini inşaatta uygulamaya başladılar; kısmen başarılı da oldu. Ama arkasından bu sıkıntıları getirdi. Zaten sağlıklı beslenme söz konusu değil. Sağlıklı barınma söz konusu değil. Sağlıklı çalışma ortamı söz konusu değil. İş kazalarının böyle artması çok normal.

Beslenme koşullarına gelecek olursak...Eğer siz bir işçiye günlük yemeğini veriyorsanız, onun göre de kalori ihtiyacını gidermeniz gerekiyor. Bu koşullar hangi şantiyede sağlanıyor. Bırakın hesaplama yapmasını, ölçmesini, sağlıklı bir yemek dahi çıkmıyor. Doyabileceği bir yemeği olmuyor çoğu zaman. İnşaatçılar derler ya, ekmeğe abanıyorlar diye, çünkü doyması lazım adamın. Başka türlü doyması imkansız verilen işi yapabilmesi için, o masadan doymuş olarak kalkması gerekirken, aksine zehirlenmeler kendini gösteriyor.

İSİG Meclisinin beslenme komisyonunun yaptığı araştırmalara göre, ağır iş kolunda çalışan işçiler için, ki inşaat iş kolu buna giriyor, ara öğünlerin olması gerekiyor. Ben kendimde yaşıyorum bunu. Kahvaltı yapıp çıkıyorsunuz, öğle yemeği 12.00'de. Saat 09.00’da, 10.00’da acıkmaya başlıyorsunuz. Bir ara öğün ihtiyacı hissediyorsunuz. Saat 12.00'ye geldiğinde bayılacak gibi oluyorsunuz. Tansiyonunuz falan düşüyor. Yemeği yiyorsunuz geliyorsunuz, o şekilde iş başı yapıyorsunuz. Saat 15.00 gibi tekrar bir acıkma kendini gösteriyor. Hiç bir ara yok tabi bu sürede. Eskisi gibi oturup bir çay bile içemiyorsunuz.

Şantiyelerde çay molası yok. Kendi temin ettiği aletlerle çay yapanlar var. O da kaçak. Patron görmeyecek yani. Biz mesela şöyle yapardık. Küçük kahve ketılları olur. Bir poşet ondan koyardık. Üçü bir arada kahve koyardık. Özellikle kış aylarında çok soğuk olduğu için, plastik bardak alırdık ve üçü bir arada. Pratik. Suyu dökerdik, ısınırdı. Üçü bir aradayı,bir sigaramızı içip hemen işimize devam ederdik. Ki bunu da patronun görmemesi lazımdı.

Eskiden yorulduğunda dinlenip, sonra tekrar iş başı yapabileceğin şantiyede, bugün bir sigara içiyorsun, ikinci sigarayı içtiğin zaman patron diyor ki "Hasan sen ikinci sigarayı yaktın"... Göze batıyorsun.

Hijyenik ve sağlıklı koşullarda barınıp çalışamıyorsun.. Tahtakuruları var örneğin, hijyenik olmayan koşullarda uyumaya çalışıyorsun, ama hiç bir şekilde uyuyamazsın. Sonra sen o yorgun dinlenemeyen kişiden ağır iş yapmasını bekliyorsun. Uykusunu alamamış, sağlıklı beslenememiş, çalışma ortamı da sağlıklı ve güvenli değil; iş kazasının olması kaçınılmaz yani. Diyorlar ki, bazı şeyler işçilerden kaynaklı. İşçilerden kaynaklı da, işçiler bunu isteyerek mi yapıyor. Ona dayatılan bir çalışma sistemi var. Bundan kaynaklı öyle.

Mesela iş kazaları üzerinden konuşacak olursak, diyorlar ki işçiler tedbir almıyor. İşçilere anlatıyoruz, işçiler anlamıyor, uygulamıyor. İyi de işçinin uygulayabileceği bir sistem yok ki. Taşeron sistem dediğimiz, ki buraya ayrıca da geleceğiz, en sıkıntılı mevzulardan biri. Siz bir şirketsiniz, örnek veriyorum 3. havalimanında bir şirketsiniz. 700 tane kayıtlı taşeron var. Alt taşeronları 2000'i bulan bir rakam söz konusu. En üstteki işi yaptıracak. Taşeronları çağırıyor. Boya badana ekibi üzerinden konuşalım. Diyor ki, bu boya badana işini ne kadara yaparsın. O diyor ki, metre karesini ben bir liradan yaparım. Alıyor işi metrekaresi 1 liradan. Çağırıyor Ahmet'i Mehmet'i, diyor ki metrekaresini 70 kuruştan size vereyim. Tamam diyor alıyor. O da kendi alt ekibine resmi olmayan, şirketi olmayan kendi bünyesi altında çalıştırdığı ekibine elli kuruştan veriyor. Adam şöyle bir masada milyonları kazanıyor. Hiçbir işçisi yok kendisine kayıtlı. Sadece bir şirket var ortada. Bir kaç tane muhasebecisi var, mühendisi mimarı varsa var, ihtiyacı olduğu kadar. Ofis üzerinden şantiye yapıyorlar. Şantiyeye adımını atmadan inşaatı bitiren şirketler var. Bir liraya alan, 50 kuruşa alana iniyor. 50 kuruşa alan da o işten 50 kuruşu kazanabilmek için birçok şeyden feragat ediyor. Mesela iş güvenliği tedbirini almıyor. Diyor ki, ben beş dakika oraya iş güvenliği şeridi çekene kadar beş dakikada 2 metrekare iş yaparım. Dakikalarla yarışıyor. Yemeğini yiyor, dinlenmesi lazım. Diyor ki, benim kendi işim, götürü almış; diyor ki, dinlenmeyeyim yarım saat fazla çalışayım. Yarım saat yemekte gitti zaten. Yarım saat fazladan iş başı yapayım. Fazla iş çıkartayım diyor. Adam bunların hesabını yapıyor.

Mesela konuştuğum için birçok arkadaşla biliyorum, dış cephede çalışan arkadaşlar, (iskelede çalışan arkadaşlar) tehlikeli bir iş bölümü. Binanın dışında binaya montelenmiş bir iskelede çalışıyor bu arkadaşlar. Yukardan halatların sarkıtılması lazım. Bu arkadaşların kemerlerini giymesi lazım. Kemerleri bu halatlara bağlaması lazım Çünkü o iskelenin de binadan kopup devrilme ihtimali var. Kendinizi ona bağlayamazsınız, binaya bağlamanız gerekir bu nedenle. Böyle de bir durum söz konusu. Taksim'de koca iskele yolun ortasına devrildi hatırlarsınız. Bir arkadaşla öyle konuşuyorum, diyorum ki kemeri giymiş, ama kendini bir yere bağlamamış. Sadece görünmelik giymiş. Niye bağlamadın, buradan düşersen ne olacak, bu senin güvenliğin için sonuçta. En azından kendini iskeleye bağla. Diyor ki ben bunu takarsam günde 5 metrekare iş yapacağım. Ki istenilen miktarda işi çıkartamam. Patronuyla bu sefer sıkıntılar yaşamaya başlar. Ustalığı sorgulanmaya başlar. Aldığı ücret sorgulanmaya başlar. Takmadan çalışsam, 15 metrekare çıkartırım, ki standart da o şekilde belirlenmiş. Bir günde15 metrekarelik işi yapamazsan, ya ustalığında bir sıkıntı var, ya çalışmanda bir sıkıntı var. Bir kaytarma söz konusu falan. Patron sana direk bu şekilde başlıyor ve işinin devamı da riske giriyor.

Diyelim ki burada şaft boşluğu var. Etrafına bir şeyler koymam lazım, şeritleri onlara bağlamam lazım. Şantiyenin etrafından bir şeyler toparlamam lazım. Örnek veriyorum iskeleleri getirip koymam lazım ki, görünürde iskele yok, örnek veriyorum. İskelelerin etrafından şerit çekmem lazım ki burası iş sahası girmeyin diyerek. E şimdi görünürde iskele yok, ben bulucam. Şeridi çekicem gitti yarım saat. Düşünüyorsun yarım saatte ben şu kadar iş yaparım. Yapmazsam patrondan fırça yerim. Güvenliği almadan, biraz dikkat ederek çalışırım mantığıyla bakıyor. Ki işçilere bu düşünme tarzı, bu yaklaşım tarzı biraz dayatılıyor. Ondan sonra da biz diyoruz ki,işçiler anlamaz. İşçiler anlamaz tabi, işçilere dayatılan bir şey var sonuçta. Ona dayatılan koşulları değiştirmen lazım ki, işçinin şundan emin olması lazım: Güvenliğimi alarak çalışacağım, ne kadar iş çıktıysa sıkıntı yok işime devam ederim...Bunun güvencesini alması lazım. Ki böyle bir güvenceyi kimse vermiyor.

Eskiden daha rahat, free çalışan arkadaşlar, şimdi inşaata gidin bakın, koşarak çalışıyorlar. Aldığı işi yapması için bildiğin koşarak çalışan işçiler var. Akşam da özellikle çok dikkat ediyorum ben. Çok da göze batıyor zaten bariz bir şekilde görünüyor. İş çıkış zamanlarında yakınınızda bir şantiye varsa bir bakın, işçiler şantiyelerden bildiğin sürünerek çıkıyorlar. Yorgunluktan bitkin, argın. Ben bir inşaat işçisini gördüğüm zaman hemen anlıyorum yani. Otobüste bile gördüğüm zaman tamam diyorum bu adam inşaatçı. Ya montunda boya lekesi oluyor. Ya toz lekesi oluyor. Ya ayakkabısı tozlu oluyor. Anlıyorsunuz yani. Bir beden işçisi yani belli. Adam otobüste uyumaya başlıyor. Eve gitmeye dermanı yok.

Konuşuyorum mesela iş arkadaşlarımla. Diyorlar ki, valla dermanımız kalmıyor. Yemeği yiyip direk yatıyoruz diyor yani. Yemeği yiyip çayı içiyorum direk yatıyorum, ertesi gün anca o zaman zinde gelebiliyorum işe. Benim için böyle bir şey söz konusu değil. Ben mesela işten çıktıktan sonra sendikal çalışmada örgütlenme çalışması da yapıyorum. Eve gitmem 22.00-23.00’ü buluyor. O arada bir şeyler yediysem yiyorum. Geç uyuyorum sabah yorgun başlıyorum işe. Mecburen de o işi çıkarmam lazım. Ee,bir sürü sıkıntıyla karşı karşıya kalıyorum. İnsan sağlığını tersten çok kötü etkileyen bir durum söz konusu.

Meslek hastalıklarını konuşalım biraz da. Meslek hastalıkları da ayrı mesele. Türkiye meslek hastalıklarında birinci sırada. Çünkü bunun kaydı tutulmuyor. Türkiye’de meslek hastalığı yok. Hiç bir insan meslek hastalığı yaşamıyor. Diyorum ya böyle bir kayıt tutulmuyor. Yanlış bilmiyorsam meslek hastalıkları üzerine iki hastane vardı Türkiye' de, İstanbul'da. İkisi de normal hastaneye dönmüş durumda şu anda. Ve o ikisi de kapandı. Şu an bir poliklinik var diye biliyorum. O da ne kadar sağlıklı meslek hastalıklarını inceleme ve tespit etmede. Fıtık dediğiniz olay bir meslek hastalığıdır. Büro çalışanı için fıtık meslek hastalığıdır. İnşaat çalışanı için meslek hastalığıdır. Tekstil ve metal işi için de aynı şey geçerlidir. Kendiliğinden gelişen bir hastalık değil bu. Yaptığınız işin bir getirisidir. Buna benzer birçok örneği verebilirim.

İnşaat iş kolunda en çok göze çarpan meslek hastalığı bel fıtığı, özellikle dizlerinin üzerinde çalışan arkadaşlar -fayansçılar, mermerciler- için menisküs diz rahatsızlığı oluyor. Eklem rahatsızlıkları oluyor ve slikozis hastalığı oluyor. Oradaki tozdan kaynaklı. slikozis hastalıkları çok yoğunlukta. Soğuklardan kaynaklı romatizma hastalıkları çok fazla kendini gösteriyor. Kışın şantiyeler inanılmaz derecede zorlu. İnşaatta o kadar yıldır çalışırım, hala inşaatın kışı çok çetin geçer. Hala zorlanırız yani. Kat kat giyinmeler, içlikler, soba yakmalar ateş yakmalar ki artık onlar yasaklandı. Ateş yakmak yasak, belirli bölgeler dışında sigara içmek yasak bazı şantiyelerde. Bu tarz yasaklar getiriyorlar, sanki çok uyulacakmış gibi. Yapması gerekenleri yapmıyor, işçiye zül gelecek yasaklar getiriyorlar sürekli. İş cinayetleri de üretim baskısından kaynaklanan, sağlıksız barınma-beslenme koşulları, iş ortamından kaynaklı, işçiye dayatılan o üretim baskısından kaynaklı iş cinayetleri kendisini had safhada göstermektedir.

İnşaat iş kolunda taşeronlaşma en çok yaygın olan, geçmişten beri dikkatimi çeken daha çok inşaatlarda taşeronluktur. Bu biraz da ekip halinde çalışmanın getirdiği bir şey . Çünkü insanlar nasıl ekip oluşturuyor? Birbirini tanıyarak. Akrabalık, arkadaşlık sistemi. Biraz buradan da etkileniyor galiba. 

Taşeron sistemi patronun kendini koruma altına aldığı bir sistemdir. Dediğim gibi böyle bir yerdesiniz. Aslında sizin altınızda bir sürü işçi çalışıyor ama hiçbirisi size bağlı değil. O işçilerin başına bir şey geldiği zaman sizi bağlayan bir şey yok. Ücretler konusunda alt işveren üst işveren gereği bir sorumluluk. Bu tamamen patronu koruma sistemi. Bize yansıyan en büyük sıkıntısı örgütlenmektir. İki açıdan bize yansıması sıkıntılı. Hem ekonomik açıdan işçileri bölen bir sistem hem de kültürel açıdan işçileri bölen bir sistem. Aynı iş kolunda yine boya badana, alçıpan boya diye tabir ettiğimiz ekip üzerinden gidelim. Üst taşerona bağlı iki ayrı taşeron var. Onun maaşları farklı, onun maaşları farklı. İşçiler, aralarında bir sürtüşme yaşıyorlar. Patronlarla bir sürtüşme yaşıyorlar. Onun dışında iki ayrı taşeron, biri Güneydoğu Anadolu Bölgesinden gelen bir ekip, ötekisi Karadeniz Bölgesinden gelen bir ekip. Kültürel olarak da işçileri bölüyorlar. Aslında işçilerin ne kültürel, ne ekonomik anlamda birbirleriyle bir sıkıntıları yok. İşçilerin arasında kardeşlik bakış açısı tamamen hakim. Ama taşeron sistem onları bu açıdan bölüyor. Onlar Lazlar-Karadenizliler örnek veriyorum. Ötekiler Güneydoğu Anadolulu Kürtler. Aralarında suni bir çatışma ortamı yaratılıyor. Bu arkadaşlar bir taşeronla birlikte çalışsalar, müthiş bir kardeşleşme olacak. Aralarında müthiş bir kaynaşma olacak. Hiçbir sıkıntı yaşanmayacak. Ama farklı. Örnek veriyorum kalıpçıyla-demirci. Kalıpçılar genelde Karadenizli ekiplerden oluşuyor.

(Gülüşmeler arasında muhabir soruyor: Böyle ayrımlar var mı gerçekten?)

Var tabi. Alçıpancılar, boyacılar genelde Vanlılardır. Yani demirciyle kalıpçı arasında sürekli bir gerginlik vardır. Kalıplar çekilir, demirini döşer falan. Aralarında zaten bir iş yarışı var de farklı etnik yapılardan olunca..Ee Türkiye’nin gündemi belli, işçiler arası bölünmelerin sebepleri belli. Bu taşeron sistemiyle beraber patronların işine geliyor. Biz de örgütleyemiyoruz. Şimdi bir şantiyeye girince, 3. havalimanından örnek verelim yine. Bir şantiyeye girdiniz ki, yanına bile yaklaştırmıyorlar. Yaklaşanın başına neler geldiğini gördük. Farzı misal, biz girdik bir taşeron firmanın, herhangi bir işçisi üzerinden girdik. Diğer taşeronlara nasıl ulaşacağız. Birbirleri arasında bir bağ yok. Bunların hepsi tek çatı altında çalışıyor olsa, bir işçi üzerinden bile girseniz oraya anında onlarca binlerce işçiye ulaşabilirsiniz. Çünkü hepsi birbirini tanıyor.

Şu örneği ben her zaman veririm. Fabrikada siz örgütlenme yapabilirsiniz çünkü fabrikada bir işçi on sene, on beş sene orda da çalışır; emekli de olur. Kültürel farklılıklar hiç önemli değildir; zaman içinde bir kardeşleşme söz konusudur. Çünkü uzun süredir bir aradalar, aynı sıkıntıları yaşıyorlar, aynı firmaya bağlılar. Aynı sorunla muzdaripler. Ve zamanla bu yaşadıkları aynı sıkıntılar üzerinden bir örgütlenme ihtiyacı, sendikal örgütlülük ihtiyacı hissediyorlar ve ortak kararla A sendikasından B sendikasından herhangi birine gidiyorlar. Ama inşaatta böyle bir şey söz konusu değildir. Hangi taşerondan başlayacaksınız, hangi taşeronu örgütleyeceksiniz, ondan diğerine nasıl sıçrama yapacaksınız, bunları nasıl örgütleyeceksiniz, orada nasıl çalışma yapacaksınız, bir sürü soru işareti arkasından geliyor.

İşçiler bir de en uzun süren havalimanını saymazsak, iki senede üç senede AVM dikiliyor. Siz bir yerde örgütlenme yaptınız, o şantiye kapandı; bitti örgütlülüğünüz, dağıldı. Bunun tek avantajı işçiye sağlam bir bilinç verdiyseniz, gittiği yere bu bilinci taşır. Yüz işçiye ulaştıysanız, o 100 işçi Türkiye’nin 100 noktasına gider, orada sendikal örgütlenme çalışmasını yapar. Ama o yüz işçiye sendikal mücadele bilincini verememişseniz, o zaman yaptığınız çalışma bir sene sonra sıfır. Bitmiş oluyor. Şantiye bitince arkadaşlar genelde geçici iş kollarında işe giriyor. İş kolu değiştiği için üyelikten de düşmeler gerçekleşiyor. Tamamen bir kayıp olarak kalıyor. Telefon ilişkisi üzerinden devam ediyor.