Dünya

16. BRICS zirvesi, 23-24 Ekim günlerinde Rusya'nın Kazan kentinde gerçekleşti. Bu zirve, bu yılın başlarında Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve BAE'den oluşan beş yeni üyenin katılımından bu yana yapılan ilk zirve.

“Adil küresel kalkınma ve güvenlik için çok taraflılığın güçlendirilmesi” temalı toplantıya tam üyelerin (10 ülke) yanı sıra 30'dan fazla ülke katıldı.

23 Ekim Çarşamba günkü oturumlarda BRICS ülkeleri, İsrail'i kınayan ve Gazze'de derhal ateşkes çağrısında bulunan bir kararı kabul etti. Açıklanan Kazan Deklarasyonunda “Gazze Şeridi'nde derhal kapsamlı ve kalıcı bir ateşkese, her iki taraftan da yasadışı olarak tutulan tüm rehinelerin ve tutukluların derhal ve koşulsuz olarak serbest bırakılmasına, Gazze Şeridi'ne engelsiz, sürekli ve geniş çaplı insani yardım akışına ve tüm saldırgan eylemlere son verilmesine duyulan acil ihtiyacı vurguluyoruz” denildi.

Zirvenin bir gün öncesinde de üye ülkelerin çoğu ikili görüşmeler gerçekleştirdi.

Üye devlet başkanlarının yanı sıra aralarında Türkiye, Vietnam, Venezuella, Küba ve Filistin liderlerinin de aralarında bulunduğu çok sayıda ülke lideri ve BM Genel Sekreteri de toplantıya katıldı.

24 Ekim günü yapılan toplantının ardından “Adil Küresel Kalkınma ve Güvenlik için Çok Taraflılığın Güçlendirilmesi” başlıklı deklarasyon yayınlandı. Bu deklarasyonda özetle, dünya genelinde hem ekonomik, hem de siyasi alanda yeni güç merkezlerinin ortaya çıktığı ve bu merkezlere uygun temsil ve ağırlık verilmesi gerektiği vurgulandı.

Uluslararası kurumları değişen küresel gerçekliği daha iyi yansıtır hale getirmek ve gelişmekte olan dünyaya yeterli temsiliyeti sağlamak için, Güvenlik Konseyi de dahil olmak üzere Birleşmiş Milletler'de ve diğer küresel kurumlarda (IMF, DB, DTÖ) kurumlarında reformlar yapılmasının şart olduğu söylendi.

BRICS deklarasyonu, dünya genelinde artan ticari anlaşmazlıkların üstesinden gelmek ve gelişmekte olan ülkelerin Batı tarafından uygulanan “tek taraflı, cezalandırıcı ve ayrımcı korumacılığa” son vermek için daha etkin bir Dünya Ticaret Örgütü'ne (DTÖ) ihtiyaç duyulduğunu özellikle talep etmektedir.

Son günlerde başta Çin olmak üzere bazı Küresel Güney ülkelerinden yapılan ithalatı hedef alan keyfi korumacı tedbirler uygulamaya başlayan ABD ve AB gibi ülkeler, DTÖ'nün otoritesini giderek zayıflatmaktadır.

Kazan deklarasyonu, Batı’nın (emperyalist ülkeler) Küresel Güney ülkelerinin içişlerine sürekli olarak karışması ve yasadışı olarak tek taraflı yaptırımlar uygulamasının yakıcı bir sorun olduğuna değiniyor. BRICS üyelerinin “yasadışı yaptırımlar da dahil olmak üzere hukuka aykırı tek taraflı zorlayıcı tedbirlerin dünya ekonomisi, uluslararası ticaret ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşılması üzerindeki yıkıcı etkilerinden derin endişe duydukları”nı vurguluyor ve bu tür tedbirlere karşı çıkmak için ortak eylemlerde bulunma çağrısı yapıyor.

BRICS, Batı'nın ekonomik gücünü gelişmekte olan ülkelere karşı bir silah olarak kullanma girişimlerini kınıyor ve bu sorunla başa çıkmanın bir yolu olarak Batı'dan daha fazla mali bağımsızlık önererek bunun yollarını araştırıyor. BRICS üyeleri arasında daha derin bir ekonomik ortaklık oluşturarak, mali bağımsızlık ihtiyacını yineliyor.

Kazan deklarasyonu, İsrail'in Filistin halkına yönelik soykırımını ve bölgedeki sivillere yönelik saldırılarını sert bir dille kınadı ve derhal ateşkes ilan edilmesini talep etti. Bildiride İsrail'in Lübnan ve Suriye'deki hava saldırıları da kınanırken, İsrail'in İran konsolosluğuna düzenlediği ve bazı İranlı yetkililerin öldürüldüğü saldırılara da özellikle değinildi. BRICS ülkeleri ayrıca bağımsız bir Filistin devletine olan bağlılıklarını ve bu devletin BM'ye tam üyeliğini desteklediklerini yineledi.

Kazan deklarasyonunda ayrıca ABD'nin Suriye'deki askeri varlığı “yasadışı” olarak nitelendirildi ve derhal çekilmesi talep edildi. Halihazırda yüzlerce ABD askeri, ülke hükümetinin rızası olmaksızın Suriye'de konuşlanmış durumda.

BRICS ülkeleri BM Tüzüğüne olan inançlarını da dile getirdi ve Ukrayna'daki savaş da dahil olmak üzere dünyadaki tüm çatışmaların barışçıl ve siyasi yollarla çözülmesi gerektiğini yinelediler.

Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin ile 2006 yılında kurulan BRICS, bugün 10 üyeye ulaşmış durumda. 2010’da Güney Afrika ve 1 Ocak 2024'te Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) tam üye olarak katıldı. Ve BRICS, gelişmekte olan ekonomiler arasında daha fazla işbirliği için alan yaratmak amacıyla kuruldu.